در تعريف شيشه گفته شده است : « شيشه جسمى‌ است شفاف و حاكى‌ ماوراء و شكننده . شيشه مخلوطى‌ است از سليكاتهاى قليايى‌ كه از ذوب و سپس شكل دادن آنها با دست يا قالب ، پديده مى‌آيد و از آنجا كه شيشه داراى شكل هندسى‌ نيست ، مى‌توان آن را به شكلهاى دلخواه درآورد » .

شيشه را نخستين بار و پيش از هزاره  چهارم پيش از ميلاد فينيقيها ساختند و سپس ملل و اقوام ديگر چون مصريان ، ايرانيان ، هنديان و ديگران نيز موفق با ساخت شيشه شدند.

ظرف شيشه‌اى به رنگ زرد صدفى‌ با زينتى‌ شبيه به خطوط شكسته  موج دار ( مكشوف در يكى‌ از گورستانهاى لرستان ) يك گردنبند شيشه‌اى متعلق به 2250 سال پيش از ميلاد كه داراى دانه‌هاى آبى‌ رنگ است ( متعلق به ناحيه  شمال غربى‌ ايران ) قطعات شيشه‌اى مايل به سبزى‌ كه در كاوشهاى باستان شناسى‌ در لرستان ، شوش و حسنلو به دست آمده است و همچنين ديگر قطعه‌ها و نمونه‌هاى ديگر كه به هزاره‌هاى سوم و دوم پيش از ميلاد تعلق دارد و حتى‌ نمونه‌هاى اندكى‌ از آنها در موزه  آبگينه و سفالينه  تهران هم موجود است ، نشانگر قدمت اين صنعت ارزنده و اين هنر اصيل در كشور ماست . جامهاى بلورين و دكمه‌هاى ظريف شيشه‌اى به جا مانده ار دوره  هخامنشى‌ ، نمونه‌هايى‌ از شيشه‌هاى دميده در قالب و قطعه‌هاى زيباى شيشه‌اى كه به گونه‌اى هنرمندانه تراش داده شده‌اند ، همگى‌ به دوران ايران باستان تعلق دارند و حاكى‌ است از رونق و اعتبار شيشه گرى‌ از آغاز تاريخ مدوّن ايران تا قرن هفتم م .

هر چند كه از شيشه گرى‌ دوره  اسلامى‌ آگاهى‌ چندانى‌ در دست نيست ، ولى‌ شواهد و نيز نمونه‌هايى‌ كه از نقاط مختلف مانند شوش ، رى‌ ، ساوه و نيشابور به دست آمده ، نشان مى‌دهد ، در دوره  مذكور ظروف گوناگون شيشه‌اى مانند بطرى‌ ، قورى‌ ، عطردان ، گلدان و فنجان ساخته مى‌شده است .

قرون پنجم تا هفتم قمرى‌ را مى‌بايد اوج صنعت شيشه گرى‌ در ايران به حساب آورد ، زيرا در دوران مذكور ، صنعتگران به شيوه‌هاى جديدى‌ روى‌ آوردند و استفاده از قالبهاى گوناگون با نقوش برجسته و فرو رفته را رواج داده و حك و تراش روى‌ شيشه را نيز براى غناى كارشان به خدمت گرفتند . در همين دوران است كه نقاشيهاى گوناگون از قبيل گلهاى تزيينى‌ ، شكل جانوران و استفاده از اشعار و آيات قرآن با رنگهاى متنوع ، به عنوان عاملى‌ مكمل وارد شيشه گرى‌ دستى‌ ايران مى‌شود .

در دوره  صفويه نيز ظروف مختلف شيشه‌اى در مناطق مختلف ايران چون اصفهان ، شيراز ، گرگان و جاهاى ديگر ساخته مى‌شد كه نمونه‌هاى متعددى‌ از آن در موزه‌ها و ديگر مراكز هنرى‌ در ايران و ساير ممالك جهان موجود است .

در حال حاضر ، حدود 35 كارگاه تنها براى توليد شيشه  دست ساز و حدود 30 كارگاه شيشه  قالبى‌ ساز و دست ساز و در مجموع حدود 65 كارگاه شيشه گرى‌ تنها در شهر تهران به كارِ توليد انواع و اقشام محصولات شيشه‌اى مى‌پردازند كه ضمن حجم چشمگير توليد در سال ، توانسته‌اند با تهيه و عرضه  انواع و اقسام فرآورده‌هاى شيشه‌اى مصرفى‌ و تزيينى‌ و به ويژه شيشه‌هاى واجد ارزشهاى هنرى‌ ، مشتاقان بسيارى‌ در داخل و خارج كشور به دست آورند . حتى‌ شيشه  دست ساز ايران نيز در زمره  يكى‌ از اقلام صادراتى‌ صنايع دستى‌ قرار گرفته است و اكنون با شيشه هاى دست ساز ديگر كشورها رقابت مى‌كند .

مواد اصلى‌ شيشه گرى‌ شامل اين موارد است : سنگ سيليس ، شيشه خُرده ، سنگ آهك ، كربنات دو سود ، بُراكس ، شوره ، نيتراتها و برخى‌ مواد قليايى‌ ديگر . رنگهاى مصرفى‌ را نيز بيشتر اكسيدهاى مختلف فلزى‌ نظير كبالت ، مس ، آهن ، منگنز ، كُرم و غيره ، و نيز نمكهاى فلزى‌ ، گوگرد ، كربن و غيره تشكيل مى‌دهد . بايد گفت كه هر كارگاه به طور معمول ، در تهيه  مناسب رنگ خاصى‌ تخصص و مهارت دارد .

ابزار كارِ كارگاههاى شيشه گرى‌ نيز مشتمل است بر لوله  دم ، الكترو موتور و پمپ باد ، واگيره ، دو شاخه ، قيچى‌ ، قاشق چوبى‌ مخصوص و دستگاه كه در مجموع وسائلى‌ بسيار ساده و ابتدائى‌ است .

در هر كارگاه شيشه‌گرى‌ ، تعدادى‌ كوره  ذوب وجود دارد كه طى‌ ساخت انواع توليدات از آنها استفاده مى‌شود . براى آنكه شيشه گران بتوانند تعداد بيشترى‌ رنگ به كار برند ، معمولاً از چند كوره استفاده مى‌شود . همچنين در هر كارگاه ، يك يا چند گرمخانه وجود دارد كه شيشه‌ها پس از ساخت ، در درون آنها قرار مى‌گيرد تا به تدريج و با كاهش دماى گرمخانه و سرانجام پس از گذشت زمانى‌ حدود 24 تا 48 ساعت از گرمخانه كه دماى آن به صفر درجه  سانتى‌ گراد رسيده است ، خارج مى‌شوند تا بدين نحو و ضمن تنش زدايى‌ ، از شكسته شدن شيشه‌ها به سبب اختلاف دماى بالايى‌ كه ميان فضاى كارگاه و فضاى بيرونى‌ وجود دارد، جلوگيرى‌ شود .

براى توليد شيشه  دست ساز كه در اصطلاح به آن « شيشه فوتى‌ » نيز مى‌گويند ، نخست مواد اوليه  مصرفى‌ را كه معمولاً خرده  شيشه است ، در كوره مى‌ريزند و حرارت مى‌دهند تا به صورت مذاب درآيد . اين كار ، يعنى‌ تبديل شيشه خرده به شيشه  مذاب ، به نسبت درجه  حرارت كوره ميان 36 تا 48 ساعت به طول مى‌انجامد . هنگامى‌ كه شيشه به صورت كاملاً مذّاب درآمد ، استاد كار با بهره‌گيرى‌ از لوله  دم كه لوله‌اى است فولادى‌ به طول 100 تا 120 سانتى‌متر ، و استفاده از ابزار ساده  ديگرى‌ چون قالبها ، انبر ، قيچى‌ و غيره به شيشه به طريق دست ساز شكل مى‌دهد . توليد محصولات با كيفيت مطلوب ، در گرو صبر‌، حوصله ، هنر ، ممارست و كسب تجربه طى‌ ساليان طولانى‌ است .