|
در تاريخ فرهنگ و تمدن ايرانى ، جشنها و روزهاى عيد ريشه در تاريخ افسانه‌اى ايران باستان يعنى دوره سلسله پيشدادى دارند .نخستين جشن ايرانى به نام نوروز از زمان پادشاهى جمشيد مرسوم شد و در زمانهاى بعد ، جشنها و آيينهاى ديگرى چون تيرگان ، مهرگان ، سده و غيره در فرهنگ ايران پديد آمدند و دانشمندانى چون ابوريحان بيرون در الآثار الباقيه ، حكيم عمر خيام در نوروزنامه و ديگران با توجه به اهميتى كه عيدها و جشنها در فرهنگ ايران دارند ، در اين باره آثارى از خود بر جاى نهاده‌اند .
جشنها : به طور كلى در ايران ، عيدها و جشنها به دو دسته تقسيم مى‌‌شوند :
1. عيدهاى دينى : مانند عيد فطر ( عيد رمضان ) ، عيد قربان ، عيد مبحث ، عيد ميلاد پيامبر اكرم ( ص) كه در نزد عشاير و ايلات كردستان به نام جشن مولودى خوانده مى‌‌شود و با تشريفات ، آداب و مراسم سرور انگيز همراه است ، و عيد ميلاد اميرالمؤمنين على (ع) .
2. عيدها و جشنهاى ملى : مانند تيرگان ( آب ريزان ) و مهرگان و سده .
ممكن است اين جشنها در جوامع عشايرى و روستايى مناطق مختلف ايران زمين ، به نامهاى ديگرى مشهور باشند كه با توجه به تقارن زمانى آنها مى‌‌توان به اصل هر كدام پى برد .
نوروز :ايرانى ، نوروز را در آغاز سال و آغاز گردش طبيعت ، جشن مى‌‌گيرد و پاى مى‌‌كوبد و چنين با خود مى‌‌پندارد كه سالى ديگر گذشت ، زندگى را نو كن و كهنگيها را به سال كهنه واگذار .واژه جشن ، از ريشه «يز»(Yaz)به معنى نيايش و پرستش است و جشن نوروز نيايش در روز نوست و سپاس اينكه سالى ديگر از زندگى آغاز شد . به اعتقاد پارسيان ، نوروز اول روز اززمانه و فلك را آغاز گشتن است .انديشه ايرانى ، نوروز را آغاز زندگى مى‌‌داند و شروع هر پديده مهمى را بدين روزمنسوب مى‌‌دارد.
ايرانيان هر آغازى راجشن مى‌‌گيرند و نوروز بزرگ‌ترين آغاز و بزرگ‌ترين جسن ، با اصيل‌ترين سنتها و مراسم جاودانه است . آداب و مراسم نوروزى در ايران شامل اين آيين‌هاست :
يكى از آيينهاى زيباى نوروزى ، كه از گذشته تا به امروز باقى مانده ، گستردن «سفره هفت سين » است . تركيب هفت شيء و خوراكى كه با حرف سين آغاز شده‌اند ، بر اين سفره ، همواره زيبا و چشمگير بوده است .
يكى ديگر از مراسم نوروزى ، تهيه هدفه و شيرينى براى اقوام و دوستان است .در ميان برخى از ايلات و عشاير هم اكنون رسم «نوروزانه »يعنى هديه نوروزى كه غالباً خنچه شيرينى است ، رايج است و در صبح روز نوروز به خانه يكديگر مى‌‌فرستند .در اين روزها ، مردم جامه نو بر تن مى‌‌كنند و به ديدار يكديگر مى‌‌روند .
از مراسم همگانى ديگرى كه در بيشتر مناطق برگزار مى‌‌شود ، رسم آتش افروزى است .افروختن آتش نخست ، به سبب احترامى است كه ايرانيان باستان براى آتش قائل بوده‌اند و دوم ، به جهت نقش آن در زدودن پليدهاى زمستان است .از مراسم زيبا و باشكوه ديگر نوروزى كه از دوران كهن تا زمان ما باقى مانده و از پيش درآمد‌هاى نوروز محسوب مى‌‌شود ، سبزه نوروزى است .در تمام مناطق ايران ، سبزه‌هاى زيبا و سبز و خرمى در ظروف خاصى پيش از عيد با آداب و مراقبت بسيار آماده و در زمان تحويل سال نو ، بر سر سفره نوروزى گزارده مى‌‌شود و آن را تا روز سيزدهم فروردين ،همچنان تازه و باطراوت حفظ مى‌‌كنند . چهارشنبه سورى و سيزده بدر نيز از جمله آيينهايى است كه به مناسبت جشن نوروز انجام مى‌‌شود .
|
