واژه شناسى‌ قرآن و مطالعه تركيبهاى دشوار فهم آن يكى‌ از زمينه‌هايى‌ است كه همواره مورد توجه عالمان ايرانى‌ قرار داشته، و افزون بر بررسى‌ آن در خلال آثار تفسيرى‌ يا لغوى‌ خود، زمينه مطالعات مستقلى‌ نيز بوده است. از نخستين نمونه‌ها ، دو كتاب تأويل مشكل القران (چ قاهره، 1373ق) و تفسير غريب القران (چ قاهره، 1378ق) از ابن قتيبه دينورى‌ (د276ق/889م) شايان ذكرند كه مكمل يكديگرند. كتاب غريب القران از ابوبكر سجستانى‌ (د ح330ق/942م) يا نزهه القلوب كه حاصل 15 سال كار مؤلف است، در طى‌ سده‌هاى متمادى‌ يكى‌ از آثار اصلى‌ در واژگان قران بوده است. تأليف اثرى‌ با عنوان الغريبين در جمع ميان غرايب قرآن و حديث توسط ابوعبيد هروى‌ (د401ق/1011م)، زمينه ساز آثارى‌ تكميلى‌ چون تقريب الغريبين از سليم بن ايوب رازى‌ (د447ق/1055م) و المجموع المغيث از ابو موسى‌ مدينى‌ اصفهانى‌ بوده است.

به عنوان نقطه عطفى‌ در غريب القرآن، بايد از كتاب المفردات راغب اصفهانى‌ (د502ق/1109م) ياد كرد كه از ارزش تحقيقى‌ قابل ملاحظه‌اى در جهت تحليل معناى واژه‌هاى قرآن برخوردار است. كتاب ترجمان قرآن از ميرسيد شريف جرجانى‌ (د816ق/1413م) نيز از نمونه‌هاى كتب غريب القرآن به فارسى‌ است.

در پايان بجاست كه از آثار برخى‌ از ايرانيان در مباحث عام علوم قرآنى،‌‌ چون بصائر ذوى‌‌التميز از فيروزآبادى‌ (د817ق) (چ قاهره، 1383ق)، و از آثار پرشمار آنان در زمينه‌هاى خاص چون اختلاف مصاحف نقطه و شكل ، ناسخ و منسوخ ، اسباب نزول و اعجاز قرآن يادى‌ گذرا به ميان آيد.