زبان گرجى مهمترين عضو خانواده زبانهاى جنوب قفقاز است كه كارتولى خوانده مىشوند . مركز اصلى اين زبان گرجستان است ، اما سخنگويانى نيز در ايران و تركيه دارد. گرجى زبانان ايران هماكنون در مناطقى از شهرستان فريدن زندگى مىكنند . آنان در واقع بازماندگان اسرايى هستند كه شاهعباس صفوى با خود به اصفهان آورده بود . به علاوه ، شاهعباس شمارى از اسرا را در استانهاى خراسان ، مازندران ، گيلان و فارس اسكان داده بود ، اما آنان در جمعيت منطقه جذب شده ، زبان مادرى خود را از ياد بردهاند.
كهنترين آثار مكتوب گرجى به سده 5م باز مىگردد. تماسهاى طولانى ميان گرجيان و ايرانيان منجر به ورود بسيارى از واژههاى ايرانى تبار به زبان گرجى شده است كه برخى از آنها مستقيماً ، و برخى ديگر از طريق زبان ارمنى به گرجى راه يافتهاند.
برخى از مهمترين ويژگيهاى زبان گرجى اينهاست : 1. واجهاى انفجارى و انسدادى ـ سايشى به 3 دسته واكدار ، بىواك دميده و بىواك چاكنايى شده تقسيم مىشوند ؛ 2. جنس دستورى ندارد ؛ 3. حرف تعريف معين ندارد ؛ 4. ترتيب اجزاء كلام ثابت نيست و فعل مىتواند در اول ، وسط يا پايان جمله بيايد؛ 5. اسم در 7 حالت صرف مىشود؛ 6. فاعل افعال لازم مىتواند كننده يا ناكننده باشد . كننده مانند فاعل افعال متعدى ، ذاتاً عامل است ، اما ناكننده مانند مفعول افعال متعدى ، و ذاتاً غيرعامل است.
گرجى تنها زبان قفقازى است كه خطى مخصوص خود دارد . گرجى كهن به خطى موسوم به خوتسورى نوشته مىشد كه ماشتوتس ، مخترع خط ارمنى ابداع كرده بود. اما از سده 11م خط مخدرولى جاى آن را گرفت. خط مخدورولى در آغاز 40 نشانه داشت ، اما اكنون تنها 33 نشانه دارد.
|