در ایران پیش از اسلام سنتهای شفاهی از اهمیت خاصی برخوردار بوده ، و آثار دینی و ادبی ، قرنها سینه به سینه حفظ میشده است . برای مثال اوستا پس از سدهها انتقال شفاهی ، سرانجام در دورة ساسانی به كتابت در آمد . از علل اساسی به كتابت درآمدن آثار زردشتی در دورة ساسانی حفظ آنها در برابر پیشرفت سریع اسلام و نیز ایراداتی بود كه پیروان ادیان صاحب كتاب نظیر مسیحیان بر زردشتیان میگرفتند . از دورة باستان افزون بر اشاراتی كه به ادبیات شفاهی زبانهای مادی و سكایی در مآخذ باستانی شده ، آثار ادبی مكتوب دو زبان اوستایی و فارسی باستان بر جای مانده است . از دورة میانه از دو گروه زبانهای ایرانی غربی (شامل زبانهای پارتی و فارسی میانه) و شرقی (شامل زبانهای سغدی ، خوارزمی ، سكایی و بلخی) آثار ادبی عمدهای در دست است . برخلاف زردشتیان ، مانی و پیروان او به كتابت آثار خود اهمیت میدادند و از مانویان آثاری نیز به زبانهای ایرانی (فارسی میانه ، پارتی و سغدی) باقی مانده است.
|