خوارزمی زبان قديم خوارزم (بخشی از ازبكستان و جمهوری تركمنستان امروزی) بود . آثار به دست آمده از اين زبان به دو گروه عمده تقسيم ميشود:

1. آثار و مدارك خوارزمی ميانه (خوارزمی قديم) : اين آثار به خط قديم خوارزمی ، مقتبس از خط آرامی ، نوشته شده ، و مشتمل است بر نوشته‌های روی سكه‌های فرمانروايان خوارزم (سده3يا2 ق‌م) ؛ كتيبه‌هايی بر روی چوب و چرم از ناحيه توپراق قلعه (احتمالاً متعلق به قرن 2م) ؛ كتيبه‌هايی (حدود 100 قطعه) بر ديوار استودانهايی (ـ ظورف مخصوص قرار دادن استخوان مردگان) از ناحيه توق قلعه (مربوط به قرن 7م) . كتيبه‌هايی بر روی ظروف نقره‌ای و سفالينه‌ای از ناحيه خومبوز (هومبوز) تپه.

2.آثار و مدارك خوارزمی متأخر : اين آثار از دوران اسلامی و به خط عربی است و عبارتند از : الف ـ جمله‌هايی به خوارزمی كه در برخی از دست‌نويسهای دو كتاب فقهی عربی به نامهای يتيمهالدهر ، تأليف محمدبن محمود ترجمانی ملكی خوارزمی (د 645ق) و قنيهالمنيه ، تأليف نجم‌الدين مختاربن محمود زاهدی غزمينی (د658ق) آمده است . ب ـ رساله كوچكی با عنوان رساله الالفاظ الخوارزميه التی فی قنيهالمبسوط ، تأليف كمال‌الدين عمادی جرجانی (سده8ق) مشتمل بر شرح لغات خوارزمی قنيهالمنيه . ج ـ معادل كلمات و جمله‌های فارسی به زبان خوارزمی در نسخه‌ای از كتاب لغت مشهور زمخشری با عنوان مقدمه الادب و معادل خوارزمی كلمات عربی نقل شده در دو نسخه ديگران اين كتاب.

چنانكه از عنوان و محتوای اين آثار مشخص مي‌شود ، مدارك بازمانده از زبان خوارزمی از نظر ادبی اعتبار چندانی ندارد و به دشواری مي‌توان آنها را ادبيات ناميد ، گرچه دارای اهميت زبان‌شناختی است .